Diagnostyka w ortopedii – diagnostyka obrazowa RTG

Diagnostyka RTG wykorzystywana jest w wielu dziedzinach medycyny, w tym w ortopedii.  Służy ona do badania układu kostnego i umożliwia wykrycie złamań czy zwichnięć kości. Diagnostyka obrazowa RTG wykorzystywana jest również, gdy konieczna jest kontrola kręgosłupa i struktur kości w przypadku zmian zwyrodnieniowych w reumatyzmie, czy osteoporozie. Wskazania do wykonania diagnostyki obrazowej RTG to choroby ortopedyczne układu kostno-stawowego, choroby reumatologiczne, podejrzenie złamania lub zwichnięcia kości, nabyte zniekształcenia narządów ruchu, a także ich wrodzone wady. Wśród wskazań należy wymienić również ostre bądź przewlekłe zapalenie stawów. Diagnostyka RTG  obejmuje zdjęcia kontrolne po operacjach na układzie kostno stawowym, a także zdjęcia kontrolne służące ocenie zrostu kostnego po przebytym złamaniu i porównawcze zdrowych kończyn i stawów.

Na czym polega diagnostyka RTG?

Przez część ciała osoby, która poddawana jest badaniu radiologicznemu przepuszczona zostaje kontrolna dawka promieni rentgenowskich, które rzutuje się na prostopadłą płaszczyznę będącą detektorem promieni. Zazwyczaj wykorzystywana jest w tym celu błona fotograficzna, zwana również kliszą rentgenowską. Diagnostyka RTG opiera się na różnicach w pochłanianiu przez nasze tkanki promieniowania. Nasilnej pochłaniają je nasze kości za sprawą zawartych w nich związków nieorganicznych, czyli soli mineralnych w stosunku do innych tkanek. Wykorzystanie diagnostyki obrazowej RTG umożliwia określenie lokalizacji, typu oraz stopnia nasilenia zmian patologicznych, które pojawiły się w szkielecie oraz pozwala na znalezienie ewentualnych złamań czy zwichnięć. 

Diagnostyka RTG w praktyce

Diagnostyka RTG w praktyce wymaga odsłonięcia części ciała, która ma zostać poddana badaniu. Następnie pacjent zajmuje pozycję wskazaną przez lekarza, w zależności od tego, jaką część należy przebadać. W diagnostyce w ortopedii zazwyczaj wykonuje się zdjęcia kończyn, kręgosłupa oraz miednicy, czyli zdjęcia przednio-tylne oraz boczne. Niektóre z przypadków wymagają wykonania zdjęć bocznych – mowa o urazach śródręcza, śródstopia, konieczności oceny stawów międzywyrostkowych kręgosłupa. Badania z zakresu diagnostyki obrazowej RTG są bezbolesne i trwają około kilku minut.

Inne techniki diagnostyczne w ortopedii

W radiologii oprócz diagnostyki RTG stosuje się również inne techniki diagnostyczne takie jak USG stawów, a w niektórych przypadkach rezonans magnetyczny. Za sprawą ultrasonografii wykonuje się badanie niewielkich stawów i powierzchownych tkanek miękkich. Co ważne, jest to technika diagnostyczna pozwalająca na badanie dynamiczne wraz z dokładną oceną tkanek wewnętrznych podczas ruchu ścięgien, co jest szczególnie ważne biorąc pod uwagę możliwość pojawienia się bólu tylko w ruchu.

W rzadkich przypadkach w diagnostyce w ortopedii wykorzystuje się także rezonans magnetyczny. Jest to dodatkowa technika diagnostyczna pozwalająca na uwidocznienie zarówno tkanek miękkich, jak i elementów kostnych. Rezonans magnetyczny, inaczej niż pozostałe techniki diagnostyczne, nie wykorzystuje promieni rentgenowskich, dlatego nie ma ograniczeń w jego wykonywaniu. Wykorzystywany jest on w przypadku urazów skrętnych, naderwań i zerwań więzadeł oraz w różnego rodzaju urazach kręgosłupa.

Wizyta u ortopedy

Wymienione wyżej techniki diagnostyczne to niezwykle ważny element w ortopedii. Warto jednak wiedzieć, że diagnostyka obrazowa RTG nie zawsze jest niezbędna. Podstawę działania ortopedy stanowi diagnostyka różnicowa, za pomocą której lekarz rozróżnia poszczególne jednostki chorobowe i dobiera do nich drogę leczenia. Podstawą jest w tym przypadku rozmowa z pacjentem, czyli wywiad lekarski. Diagnostyka w ortopedii na tym etapie, służy określeniu lokalizacji bólu, jego charakteru i czasu występowania.

Następnie ortopeda przechodzi do oceny przedmiotowej. Techniki diagnostyczne na tym etapie obejmują różnorodne testy ortopedyczne, dostosowane do każdej z okolic. Jedynie niektóre przypadki przewidują konieczność sięgnięcia po diagnostykę obrazową RTG, USG czy nawet rezonans. Należy pamiętać, że diagnostyka w ortopedii zawsze uzależniona jest od konkretnego przypadku i to lekarz decyduje o podjęciu odpowiednich działań.

Nieco inaczej wygląda diagnostyka w ortopedii w przypadku dzieci. Zazwyczaj koncentruje się ona wokół kontroli występowania u najmłodszych wad wrodzonych, a badanie podmiotowe wymaga od lekarza uzyskania informacji związanych z ciążą i porodem, ponieważ problemy w tym czasie sprzyjają powstawaniu wad.